Giữa vô vàn sản vật từ núi rừng Nhật Bản, nấm Matsutake được xem như biểu tượng của sự tinh tế và hiếm có. Loại nấm này chỉ xuất hiện trong một khoảng thời gian ngắn vào mùa thu, nhưng lại khiến cả giới ẩm thực Nhật Bản phải háo hức chờ đợi. Với hương thơm nồng nàn, vị ngọt dịu và giá trị dinh dưỡng cao, nấm Matsutake được ví như “vàng trắng” – món quà trân quý mà thiên nhiên ban tặng cho đất nước Mặt Trời mọc.
Trong bài viết này, hãy cùng Chiyoda Sushi khám phá đặc điểm nhận diện, quá trình thu hoạch và giá trị ẩm thực của nấm Matsutake để hiểu vì sao mỗi lần Matsutake xuất hiện đều trở thành dịp được mong chờ nhất của mùa thu.
Nhìn thoáng qua, nấm Matsutake có thể khiến nhiều người nhầm lẫn với các loại nấm thông thường. Thế nhưng, khi quan sát kỹ, bạn sẽ nhận ra sự khác biệt rõ rệt.
Thân nấm cao, chắc, có màu trắng ngà hoặc nâu vàng nhẹ, bề mặt khô và hơi ráp. Mũ nấm dày, hình tròn hơi cong như chiếc ô, với viền mũ có màu sậm hơn phần thân. Chính cấu trúc chắc khỏe này giúp nấm giữ được hương thơm và độ giòn đặc trưng khi nấu chín.
So với các loại nấm phổ biến như nấm hương hay nấm mỡ, nấm Matsutake có hương thơm mạnh hơn, thịt nấm dày hơn và hương vị phức hợp, tinh tế hơn hẳn. Đây cũng là lý do khiến Matsutake trở thành nguyên liệu được giới đầu bếp Nhật tôn sùng suốt hàng thế kỷ.
Điểm nổi bật nhất của nấm Matsutake chính là mùi hương. Ngay khi được cắt lát hoặc nướng sơ, hương thơm lan tỏa như mùi gỗ thông, thoảng chút đất ẩm và vị ngọt tự nhiên của núi rừng.
Vị nấm đậm đà, vừa ngọt nhẹ vừa có độ cay đặc trưng, tạo cảm giác ấm áp và dễ chịu. Khi được nấu chín, hương thơm ấy càng trở nên rõ nét hơn, hòa quyện giữa vị mộc mạc của thiên nhiên và sự thanh tao của ẩm thực Nhật Bản.
Không phải ngẫu nhiên mà người Nhật thường nói: “Mùi hương của Matsutake chính là hương vị của mùa thu”.
Nấm Matsutake không thể được nuôi trồng nhân tạo như nhiều loại nấm khác. Chúng chỉ mọc tự nhiên trong những khu rừng thông cổ thụ, nơi đất khô, thoát nước tốt và chưa bị con người khai phá.
Mỗi cây nấm Matsutake được tìm thấy đều là kết quả của sự kiên nhẫn và tinh tế. Người thợ hái nấm, thường gọi là Kinoko Tori, phải dậy từ sớm tinh mơ, len lỏi qua rừng sâu để tìm từng cụm nấm ẩn mình dưới lớp lá thông khô. Việc thu hái được thực hiện hoàn toàn thủ công, bởi chỉ cần một sai sót nhỏ cũng có thể làm hỏng cấu trúc nấm hoặc phá vỡ hệ sinh thái xung quanh.
Sự khó khăn trong thu hoạch và tính mùa vụ ngắn ngủi (thường từ tháng 9 đến tháng 11 hằng năm) khiến cho giá của nấm Matsutake luôn nằm trong nhóm cao nhất thế giới.
Có những mùa khan hiếm, giá nấm có thể lên đến hàng chục triệu đồng cho 1kg, biến chúng trở thành món quà xa xỉ dành cho những dịp đặc biệt.
Không chỉ quý hiếm, nấm Matsutake còn chinh phục người sành ăn bởi giá trị ẩm thực độc đáo. Người Nhật xem việc thưởng thức Matsutake vào mùa thu là một nghi thức ẩm thực, vừa để cảm tạ thiên nhiên, vừa để cảm nhận trọn vẹn hương vị của đất trời trong từng món ăn.
Đây là món ăn kinh điển trong ẩm thực Nhật, thường xuất hiện trong các nhà hàng cao cấp.
Súp được hầm nhẹ trong bình đất (dobin), kết hợp giữa nấm Matsutake, tôm, thịt gà, cá trắng và nước dùng dashi trong vắt. Khi mở nắp bình, hương thơm của Matsutake bốc lên ngào ngạt – một mùi hương đủ khiến người ta say mê.
Vị súp thanh ngọt, nhẹ nhàng nhưng sâu lắng – đúng chất tinh thần “Umami” mà người Nhật luôn tự hào.
Nếu có dịp đến Nhật vào mùa thu, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp món cơm Matsutake trong thực đơn của các nhà hàng truyền thống.
Gạo Nhật được nấu cùng nước dashi và lát nấm Matsutake thái mỏng, để hương thơm của nấm thấm đều vào từng hạt cơm. Món ăn này mang đến sự hòa quyện hoàn hảo giữa mùi thơm, vị ngọt và độ dẻo đặc trưng, khiến ai từng nếm thử cũng khó quên.
Cách thưởng thức đơn giản nhất nhưng cũng là tinh túy nhất chính là nướng nấm Matsutake.
Chỉ cần nướng sơ trên than hoa, không thêm gia vị cầu kỳ, người Nhật tin rằng đây là cách giữ lại hương vị nguyên bản và trọn vẹn nhất của loại nấm quý này. Khi cắn nhẹ, phần thịt nấm giòn mọng, hương thơm bùng nổ, mộc mạc mà đầy cuốn hút.
Ngoài giá trị ẩm thực, nấm Matsutake còn nổi tiếng với giá trị dinh dưỡng cao. Theo các nghiên cứu, nấm chứa nhiều protein, vitamin B, chất xơ và các khoáng chất như sắt, kali và đồng. Đặc biệt, trong nấm còn có hợp chất chống oxy hóa giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tim mạch.
Chính vì vậy, Matsutake không chỉ là món ăn ngon mà còn là thực phẩm lành mạnh, phù hợp với lối sống cân bằng và chú trọng sức khỏe của người Nhật.
Nấm Matsutake không đơn thuần là một nguyên liệu quý, đó là biểu tượng của sự tinh tế trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản. Từ hương thơm đặc trưng đến hương vị thanh khiết, Matsutake mang theo hơi thở của núi rừng và tinh thần trân trọng thiên nhiên của người Nhật.
